Siuán: Téarma a úsáidtear go minic i gcúrsaí foghraíochta ná ‘défhoghair’. An bhféadfá sin a mhíniú dúinn, le do thoil?

Antain: Well, is ionann ‘foghar’ agus ‘fuaim’. Focal eile ar an rud chéanna. Agus is uaidh sin a fhaigheann muid an focal ‘foghraíocht’, mar shampla. Agus is é an rud atá sa défhoghar ná dhá fhuaim. Dhá fhuaim le chéile. Agus sampla iontach maith ná ‘ua’ i bhfocla mar ‘suas’ agus ‘bruach’ agus ‘thuas’ agus ‘fuaim’, is dóiche. Agus tugtar ‘défhoghar’ air mar bíonn an dá fhuaim le cluinstin go soiléir. Tá an ‘u’ le cluinstin agus tá an ‘a’ le cluinstin. Agus sin, is mar gheall air sin a thugtar ‘défhoghar’ air.

Siuán: Agus an mbíonn deacrachtaí ag foghlaimeoirí leis na fuaimeanna sin?

Antain: Yeah… is rud iontach atá ann, ar bhealach, mar níl sé deacair a ráit. Níl an fhuaim féin deacair ar bhealach ar bith. Níl le déanamh agat ach ‘a’ agus ‘u’ a ráit i ndiaidh a chéile agus tá leat. Ach is dóiche go mbíonn fuaimeanna Béarla ag cur isteach ar dhaoine. Bíonn na fuaimeanna sin ar intinn acu agus iad ag caint i nGaeilge. Cuir i gcás an ‘o’ dúbailte sin a bíos i bhfocla Béarla mar good agus wood agus food. Bíonn sin ag cur isteach ar dhaoine agus is mar gheall air sin a deir siad rudaí cosúil le ‘Tá mé hoose staighre’ agus ‘tá sé ag dul soos’ agus ‘tá an nookt ag toiseacht’ agus mar sin de.

Agus b’fhéidir go mbíonn fuaimeanna Gaeilge ag cur isteach orthu fosta. Tá ‘ú’ sa Ghaeilge, ar ndóigh – ‘sú’ agus ‘cú’ agus focla mar sin. Agus bíonn daoine rud beag fríd a chéile mar gheall air sin agus ‘ua’. Bíonn siad fríd a chéile acu.

Siuán: Ach nach cuma, ar bhealach, má thuigtear thú? Fiú mura mbíonn tú iomlán beacht agus cruinn?

Antain: Déarfá sin ceart go leor ach, go minic, bíonn ciall ag brath air seo. Luaigh mé ansin ‘ua’ agus ‘ú’ ach, go minic, bíonn an chiall ag brath ar na rudaí seo. Tá an Túr Eiffel ann, i bPáras. ‘Túr’ – ‘ú’ ansin. Agus ansin bíonn tuar na haimsire ann, nó réamhaisnéis na haimsire. ‘Túr’ agus ‘tuar’ agus tá difear céille idir an dá rud agus caithfidh tú sin a thabhairt slán.

Agus tá sé mar a chéile i gcás défhoghar eile – ‘ia’. ‘I’ agus ‘a’ le chéile. ‘Dian’ agus ‘siar’ agus focla mar sin. Má dhéanann tú ‘í’ de sin, ní déarfaidh tú ‘dian’. Is é an rud a déarfaidh tú ná ‘díon’, mar atá os ár gcionn. Agus is focal eile ar fad é sin. Mar sin de, tá sé tábhachtach na rudaí seo a thabhairt leat mar is ceart. Ní cineál ‘snobaireacht chainte’ atá ann, mar sin. Bíonn ciall ag brath air.

Is iad seo na focail atá le cluinstin ar Comhad Fuaime 1.