I ngleic leis an ghramadach: cleachtaí
Tá trí thasc le déanamh agat leis an chlásal choibhneasta indíreach a chleachtadh.
Tasc A: díreach nó indíreach?
Éist leis na habairtí 1–8 ar Comhad fuaime 3, atá le fáil ag bun an leathanaigh seo. Cé acu coibhneas díreach nó coibhneas indíreach atá i gceist in achan cheann acu, dar leat? Más coibhneas indíreach atá ann, caidé an chúis atá leis?
Tasc B: cruthaigh ceangal
Cuir ceangal coibhneasta idir na habairtí mar atá déanta sa tsampla:
Sampla: Bhí comhlacht beag acu. D’éirigh go hiontach maith leis.
Bhí comhlacht beag acu ar éirigh go hiontach maith leis.
- Níl trua ar bith agam do dhaoine. Níor ghlac siad le comhairle.
- Tá mé iontach tógtha leis an scannán. Chonaic mé aréir é.
- Cá bhfuil an litir úd? Rinne mé cóip di inné.
- Is iomaí léitheoir. Chuaigh an leabhar sin i bhfeidhm air.
- Ná habair sin le bean. Tá a croí istigh sa chathair.
- An bhfuil aithne agat ar an fhear sin? Bhí a dheartháir sa rang chéanna liom.
- D’inis siad scéal domh. Níor chreid mé focal de.
- Caidé an t-ainm atá ar an aisteoir sin? Bronnadh Oscar uirthi anuraidh.
- Is beag Éireannach. Níor chuala sé trácht ar Cholm Cille.
- Mo thrua an t-imreoir bocht. Bhuail an bál é.
Tasc C: sainmhínithe
Cuir i gcás go bhfuil foclóir á scríobh agat. Caithfidh tú na focail uilig a mhíniú go soiléir, mar atá déanta sna samplaí thíos as An Foclóir Beag:
- cat: ainmhítí a choinnítear mar pheata agus a mharaíonn lucha agus francaigh
- bóthar: bealach réidh crua a ngluaiseann feithiclí air ó áit go háit
Anois, scríobh féin sainmhíniú ar na focail 1–8. Bíodh aird agat ar an chlásal choibhneasta in achan sainmhíniú.
- féar
- feoilséantóir
- milliúnaí
- lánúin
- bleachtaire
- aerfort
- mála láimhe
- cara
Tá freagraí le fáil in Nótaí agus Freagraí.
Aonad 2 Comhad Fuaime 3
Tasc A: díreach nó indíreach?
- Tá albam úr eisithe ag ceoltóirí i gcathair Dhoire a bhfuil sé de chuspóir acu airgead a bhailiú do dhaoine gan dídean.
Coibhneas indíreach atá i gceist anseo. Tá an forainm réamhfhoclach ‘acu’ ag tagairt siar don ainmní ‘ceoltóirí’. - Tá amhráin nuachumtha ar an albam, chomh maith le cúpla seanchlasaic a bhfuarthas cead iad a thaifeadadh.
Coibhneas indíreach atá anseo. Tá an forainm ‘iad’ ina chuspóir ag an bhriathar ‘taifead’. - Ina measc sin tá leagan úr den amhrán, ‘The Streets of London’, a chualathas den chéad uair ar an chlár Celtic Connections ar TG4.
Coibhneas díreach. - Rachaidh cibé méid airgid a ghnóthóidh an t-albam chun sochair d’eagraíochtaí a chuireann seirbhísí ar fáil do dhaoine gan dídean.
Coibhneas díreach. - Is cosúil go gcaithfear an t-airgead ar ionad lóistín éigeandála nár críochnaíodh riamh, de bharr easpa airgid.
Coibhneas díreach. - Tá sé i gceist fosta ceolchoirm a reáchtáil a mbeidh ceoltóirí mór le rá páirteach inti.
Coibhneas indíreach. Tá an forainm réamhfhoclach ‘inti’ ag tagairt siar do ‘ceolchoirm’. - Táthar ag iarraidh ar dhaoine ar mian leo cuidiú leis an obair ullmhúcháin dul i dteagmháil le hoifig ealaíon na Comhairle.
Coibhneas indíreach. Tá an forainm réamhfhoclach ‘leo’ ag tagairt siar do ‘daoine’. - Is cinnte go bhfuil ardmholadh ag gabháil d’achan duine a ghlac páirt san obair go dtí seo.
Coibhneas díreach.
Tasc B: cruthaigh ceangal
- Níl trua ar bith agam do dhaoine nár ghlac le comhairle.
- Tá mé iontach tógtha leis an scannán a chonaic mé aréir.
- Cá bhfuil an litir úd a ndearna mé cóip di inné?
- Is iomaí léitheoir a ndeachaigh an leabhar sin i bhfeidhm air.
- Ná habair sin le bean a bhfuil a croí istigh sa chathair.
- An bhfuil aithne agat ar an fhear sin a raibh a dheartháir sa rang chéanna liom?
- D’inis siad scéal domh nár chreid mé focal de.
- Caidé an t-ainm atá ar an aisteoir sin ar bronnadh Oscar uirthi anuraidh?
- Is beag Éireannach nár chuala trácht ar Cholm Cille.
- Mo thrua an t-imreoir bocht ar bhuail an bál é.
Tasc C: sainmhínithe
Seo mar a shainmhínítear na focail in An Foclóir Beag.
- féar: an fás glas a chlúdaíonn goirt agus páirceanna agus a n-itheann ainmhithe é
- feoilséantóir: duine a dhiúltaíonn d'fheoil agus a itheann glasraí etc.
- milliúnaí: duine a bhfuil milliún airgid aige
- lánúin: beirt atá pósta nó geallta
- bleachtaire: duine a thóraíonn coirpigh
- aerfort: áit a dtuirlingíonn agus a n-éiríonn eitleáin tráchtála
- mála láimhe: mála a n-iompraíonn bean a sparán agus giuirléidí eile ann
- cara: duine a bhfuil aithne agus cion agat air, duine muinteartha, duine atá mór leat agus tú mór leis